عزت نفس: درک خویشتن و ارزشهایتان
عزت نفس به معنای باور و احساس شما نسبت به خودتان، تواناییها و ارزشهایتان است. عزت نفس تحت تاثیر افکار، روابط و تجربیات شما شکل میگیرد، که شامل موارد مرتبط با فرهنگ، مذهب و جایگاه اجتماعی نیز میشود. بسیاری از باورهایی که امروز در مورد خود دارید، بازتاب پیامهایی است که در طول زمان از دیگران دریافت کردهاید. دانشجویان در سالهای دانشگاهی خود اغلب ارزشهایشان را دوباره بررسی میکنند و درک جدیدی از خودشان پیدا میکنند.
گستره عزت نفس
طبیعی است که برخی روزها احساس بهتری نسبت به خود داشته باشید، اما میخواهید عزت نفس کلی خود را در محدوده سالمی نگه دارید. در ادامه به انواع مختلف عزت نفس اشاره میکنیم:
- عزت نفس بیش از حد: احساس برتر بودن نسبت به دیگران. افرادی که عزت نفس بالایی دارند اغلب مغرور و خودخواه هستند و احساس حق به جانب دارند. آنها تمایل دارند نقاط ضعف خود را نادیده بگیرند و دیگران را مورد انتقاد قرار دهند.
- عزت نفس پایین: احساس پایینتر بودن نسبت به دیگران. افرادی که عزت نفس پایینی دارند، ارزش نظرات دیگران را بالاتر از نظرات خود میدانند. پذیرش تعریف و تمجید برایشان دشوار است، زیرا آنها تمایل دارند روی نقاط ضعف درک شده خود تمرکز کنند تا داراییهایشان. آنها اغلب از شکست میترسند و معتقدند که همه افراد دیگر از آنها بهتر هستند.
- عزت نفس سالم: داشتن دیدگاهی دقیق و متعادل نسبت به خود. افرادی که عزت نفس سالمی دارند، تواناییها و نقصهایشان، نقاط قوت و ضعفشان را میشناسند و میپذیرند. آنها انتظارات واقعبینانهای از خود و دیگران دارند.
مزایای عزت نفس سالم
عزت نفس سالم به احساس ارزشمندی و امنیت درونی کمک میکند. اگر عزت نفس سالمی داشته باشید، به احتمال زیاد روابط مثبتی با دیگران برقرار خواهید کرد. اعتماد به نفس به شما امکان میدهد در مدرسه یا محل کار بهترین عملکرد خود را داشته باشید. عزت نفس سالم به شما کمک میکند حتی زمانی که به انتظارات عمل نمیکنید، نگرش مثبتی داشته باشید، زیرا میتوانید برای بازخورد و فرصتهای رشد بازتر باشید. پذیرش خودتان شما را از نیاز به تایید دیگران برای پذیرفته شدن رها میکند. هنگامی که عزت نفس شما سالم است، احتمال کمتری دارد که به مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن یا اعتیاد دچار شوید.
نشانههای عزت نفس سالم
- در بیان نیازها و عقاید قاطع هستید.
- به توانایی خود برای تصمیم گیری اعتماد دارید.
- قادر به ایجاد روابط امن و صادقانه هستید و روابط ناسالم را کنار میگذارید.
- در انتظارات واقع بین هستید و نسبت به خود یا دیگران بیش از حد انتقاد نمیکنید.
- انعطافپذیرتر هستید و میتوانید استرس و موانع را بهتر تحمل کنید.
عواقب عزت نفس پایین
عزت نفس پایین تصمیم گیری را دشوار میکند. اگر عزت نفس شما پایین باشد، بیش از حد به تایید دیگران وابسته میشوید. با کمبود اعتماد به نفس، از ریسک کردن اجتناب میکنید زیرا از شکست میترسید. شما به طور کلی انتظار عدم موفقیت دارید و هنگام اشتباه کردن بیش از حد خود را مورد انتقاد قرار میدهید. اغلب خود را پایین میآورید و تمایل دارید تعریف و تمجیدی که دریافت میکنید را نادیده بگیرید. داشتن دیدگاه منفی نسبت به خود، احتمال داشتن روابط ناسالم با دیگران را افزایش میدهد.
نشانههای عزت نفس پایین
نتیجهگیریهای منفی پیشفرض: بدون هیچ مدرکی، نتیجهگیریهای منفی در مورد خودتان یا موقعیتها میکنید.
بزرگنمایی منفی: اشتباهات یا ضعفهای خود را بزرگ میکنید و آنها را مهمتر از آنچه هستند نشان میدهید.
کوچکنمایی مثبت: دستاوردها یا ویژگیهای مثبت خود را کوچک میکنید یا آنها را انکار میکنید.
سرزنش خود: خودتان را به جای عوامل خارجی برای اشتباهات یا شکستها سرزنش میکنید.
برچسب زدن به خود: به خود برچسبهای منفی میزنید، مانند “بیارزش” یا “شکستخورده”.
مقایسه خود با دیگران: دائماً خود را با دیگران مقایسه میکنید و احساس میکنید از آنها کمتر هستید.
ترس از شکست: از امتحان کردن چیزهای جدید یا به چالش کشیدن خود اجتناب میکنید زیرا از شکست میترسید.
ترس از موفقیت: از موفقیت میترسید زیرا نگران این هستید که چگونه این امر بر روابط یا حس خودتان تأثیر میگذارد.
انزوا: از موقعیتهای اجتماعی اجتناب میکنید زیرا از قضاوت یا طرد شدن میترسید.
وابستگی به دیگران: برای احساس خوب نیاز به تأیید و پذیرش مداوم از سوی دیگران دارید.
تلاش برای کمالگرایی: استانداردهای غیرواقعی برای خود تعیین میکنید و هرگز احساس رضایت از دستاوردهای خود ندارید.
تشویق را انتخاب کن
از بهترین کارهایی که باید برای آرامش ذهنی خودت و دیگران انجام بدهی این است که با دیدن نکات مثبت و تشویق کردن و دادن احساسی خوب و زیبا، اعتماد به نفس و عزت نفس را بالا ببری. وقتی روحیه و احساس خوبی داشته باشی، می توانی با وجود هر مشکلی، به مسیر موفقیت ادامه بدهی.
چگونه عزت نفس خود را ارتقا دهیم.
عزت نفس یک ویژگی ثابت نیست. با تلاش و تعهد میتوانید عزت نفس خود را ارتقا دهید. در اینجا چند نکته برای شروع آورده شده است:
با خودتان مهربان باشید. با خودتان مانند یک دوست صحبت کنید. به جای اینکه دائماً خود را مورد انتقاد قرار دهید، بر نقاط قوت و دستاوردهای خود تمرکز کنید.
مراقب گفتگوی درونی خود باشید. به افکاری که از سر میگذرانید توجه کنید. اگر منفی هستند، آنها را به چالش بکشید و با افکار مثبت جایگزین کنید.
به خودتان پاداش دهید. زمانی که به یک هدف میرسید یا کار مثبتی انجام میدهید، به خودتان پاداش دهید.
از خودتان مراقبت کنید. به اندازه کافی بخوابید، غذاهای سالم بخورید و به طور منظم ورزش کنید. وقتی از نظر جسمی احساس خوبی دارید، از نظر روانی نیز احساس بهتری خواهید داشت.
اهداف واقعبینانه تعیین کنید. برای خود اهداف کوچک و قابل دسترس تعیین کنید و با رسیدن به آنها، عزت نفس خود را افزایش دهید.
از دیگران کمک بگیرید. اگر با عزت نفس خود دست و پنجه نرم میکنید، از یک دوست، یکی از اعضای خانواده، یک درمانگر یا مشاور کمک بگیرید.
تکنیک های کاربردی برای مدیریت زمان
نوبل پرایم جلسه اول
مهندسی درون
ویدئوهای عزت نفس
دکتر آزمندیان